Iatamze Verulashvili has been working as an independent journalist for the main newspaper of the Autonomous Republic of Adjara — Adjara(www.gazetiajara.ge),newspaper in the Guria Region Alioni (http://www.alion.ge/), and regional TV station , with the purpose of informing regional communities , key persons, NGOs representatives about the outcomes of conferences, workshops ,meetings and new approaches to problems . Her areas of focus include investigative reporting, coverage of human rights violations, domestic violence, human trafficking, reproductive health and rights, drawing attention to the need of rights-based approaches to regions with growing HIV epidemics, stigmatization and discrimination of HIV-positive women, ongoing peace-building project results, and people-to-people diplomacy in conflict-affected regions.

Union Women’s Center has opened the first "Behavior Correctional Center” in all of Georgia, Tbilisi. The Center provides psycho-social rehabilitation and consultation (both on-line and in the facility) for

violent perpetrators and people of all ages and genders that are struggling with aggression – all free of charge.

The Rehabilitation Center operates thanks to the coordinated work of several organizations. They aim to increase motivation to engage with abusers in the program at an early stage in order to prevent further harm. The Center also conducts abusive behavior correction programs for schoolchildren.

The contact details for the Center are as follows: Hot-line: (032) 2 32 12 06

Consultation:(+995)591 29 57 84

Source: Union Women’s Center/Iatamaze Verulashvili, ASTRA Network’s Board Member

1. First insights into the work of the first Perpetrators Rehabilitation Center

ASTRA’s board member and the executive director of Union Women’s Center, Iatamze Verulashvili, works on the protection of women’s reproductive health and rights through working with perpetrators. She is also creating a strategy to stop child marriage in Georgia.

In March 2022, Union Women’s Center (with the support of UK – COBERM and under the supervision of WWP – EU) implemented an innovative step for reducing domestic violence by introducing the Perpetrator Intervention Program and opening the first perpetrators’ rehabilitation center in Tbilisi. The center provides psychological services and consultations to the perpetrators, as well as runs non- formal education at Georgian universities.

As a member organization of WWP-EN (European Network Working with Perpetrators), Union Women’s Center participated in the Annual Conference on 17-19 August in Dublin, Ireland where Iatamze Verulashvili had presented first results of said Behaviour Correction Center activities in Tbilisi.

Union Women’s Center pilots the implementation a programme aimed at identifying of hidden forms of violence. The programme starts as early as at the kindergarten level to protect the next generation from violence (art-therapy is used during the work done with children). To minimalize the chances of stressing a child with forced interactions with strangers, it is kindergarten teachers that carry out the programme.

Union Women’s Center has also been in upper Adjara on the project “Regional Strategy for Elimination Child Marriage in Upper Adjara”. The project is realised through nonformal education at schools, training volunteers through door-to-door visits to raise awareness about the impact of early marriage on health, complications during pregnancy, domestic violence, and legislation.

Article titled “ ” N67 (24.578), 21-22 -10.2021 , Early Marriage :Prevention and Response Mechanism ნაადრევი ქორწინება : პრევენცია და რეაგირების მექანიზმი

Union Women Center and Guria Regional Committee of the National Violence Protection Network. publish series of articles addresses the problem of preventing violence and trauma in children and young teenagers, mechanisms to identify violence by applying art therapy at kindergarten level ,prevention of gender-based violence through teaching adolescents in schools on stress and manage aggression, as well as developing leadership skills, strategic thinking, creativity and problem-solving skills

“ბავშთა და მოზარდთა მიმართ ძალადობის პრევენცია“ "Prevention of Violence against Children and Adolescents"

მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე მტკივნეული გლობალური პრობლემა ძალადობაა ქალების და ბავშვების მიმართ. One of the most painful global problems in the world is violence against women and children.

ოჯახური ძალადობა - მისი გავლენა ჯანმრთელობაზე და და სამედიცინო სექტორის რეაგირება Domestic violence - its impact on health and the response of the medical sector

ოჯახური ძალადობის გავლენა ბავშვზე IMPACT DOMESTIC VIOLENCE ON CHILDREN

Article titled"2030: the Year Without AIDS,"N83 (24.492), 9-10.08.2018, reporting on AIDS Conference in Amsterdam with a focus on90/90/90 Target Workshop held 21-22 July.

The article covers the 90/90/90 target thematic workshop at AIDS 2018 in Amsterdam ,called “Breaking Barriers, Building Bridges,” which drew attention to the need for rights-based approaches to more effectively reach key populations. The AIDS 2018 Conference aims to promote human rights-based and evidence-informed HIV responses that are tailored to the needs of particularly vulnerable communities — people living with HIV, displaced populations, men who have sex with men, people in closed settings, people who use drugs, sex workers, transgender people, women and girls, and young people — and to promote collaboration in fighting the disease beyond country borders .The article cover the pre-conference 90-90-90 Targets Workshop at a critical juncture in the global AIDS response and two years before the 2020 deadline for attaining the targets. We also share workshop presentations:"Innovations to Attain 90-90-90 in High HIV Prevalence Settings,""Democratizing HIV Testing – Transitioning to Community Settings,""Differentiated Care – Moving to Scale with Innovative HIV Service Delivery,""Human Rights Challenges to Attaining the Three 90s,""HIV Epidemic Control, “and "HIV Testing and Human Rights – The Right to Know as the Right to Privacy."

The article highlights the main problems discussed at the meeting on "barriers to rights-based health care and promotion of global policies and programs that uphold dignity and bodily integrity," as well as the panel discussion “Building Bridges to Break Social Barriers to Care” on collective action by the HIV and safe abortion movements to strengthen efforts to combat stigma and discrimination and promote equitable access to care and how to advocate for increased, efficient, and transparent funding for HIV/AIDS and comprehensive sexual and reproductive health services.

Article titled "The Home Is NoPlace for Violence,"February 26, 2018, issue N8, Alioni

Article titled "Health Sector Response to Domestic Violence," April 2, 2018, issue N13, Alioni

" Article titled Regional Government Response to Gender Equality," April 30, 2018, issue N17, Alioni

Article titled "Building Bridges to Prevent Domestic Violence Together withMunicipal Representatives and Doctors," June 3, 2018, issue N22, Alioni

The articles focus on the prevention , yearly revealing cases through screening at medical setting, and response of multispectral group of social workers, doctors, municipality and NGO representative to cases of domestic violence in Georgia, especially in Guria regional towns Chokhatauri, Lanchkhuti, and Ozurgeti

COVID- 19-ის პერიოდმა გამოიწვია ოჯახური ძალადობის შემთხვებებისა და მასთან დაკავშირებული ჯანმრთელობის პრობლემების ზრდა არა მარტო საქართველოში, არამედ მთელ მსოფლიოში, რაც საყურადღებოა და საჭიროებს დროულ გამოვლენას და რეაგირებას.

არ არსებობს ქვეყანა ან ხალხი, რომელთაც ძალადობა არ ეხებათ. ყოველწლიურად მთელ მსოფლიოში 1,6 მლნ-ზე მეტი ადამიანი იღუპება ძალადობის შედეგად. ამასთან, თითოეულ გარდაცვლილზე მოდის გაცილებით მეტი რაოდენობა ადამიანებისა, რომელთაც ძალადობის შედეგად გაუჩნდათ პრობლემები ფიზიკურ, სექსუალურ, რეპროდუქციულ ან ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებით

რა არის ოჯახური ძალადობა სიტყვა „ოჯახი“ ჩვეულებრივ უსაფრთხო ნავსაყუდელის ცნებასთან ასოცირდება, რომელიც გარესამყაროს ზეწოლისგან გვიცავს. მაგრამ უკანასკნელ გამოკვლევებს იმ აზრთან მივყავართ, რომ ეს „აღზრდის აკვანი“ შეიძლება „ძალადობის აკვანიც“ იყოს. ოჯახური ძალადობა არის განმეორებადი და ხშირი ციკლი ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური ან ეკონომიკური შეურაცხყოფისა, რომელსაც ოჯახის ერთი წევრი ახორციელებს მეორეზე, მასზე კონტოლის და ძალაუფლების მოპოვების მიზნით. ძალადობა ოჯახში არის რეალური ქმედება ან მუქარა კონკრეტული პიროვნების მხრიდან, რომელიც სქესობრივ ან სხვა ურთიერთობაში იმყოფება პარტნიორთან. შემთხვევათა 95%-ში ძალადობის მსხვერპლი არის ქალი, ხოლო მოძალადე - მამაკაცი.

ჩვეულებრივ, ყველა ოჯახში მეუღლეების ურთიერთობაში ჩნდება აზრთა სხვადასხვაობა, რამაც შეიძლება კამათი და ჩხუბი გამოიწვიოს. ბუნებრივი და მისაღებია, რომ ორ სხვადასხვა ადამიანს ჰქონდეს განსხვავებული აზრი და შეხედულებები. თუმცა ძალადობას არანაირი კავშირი არა აქვს კამათთან. ძალადობის პირობებში ორ ადამიანს შორის არ ხდება აზრთა გაცვლა. ძალადობა - ეს არის არა ურთიერთობების თანასწორი გარკვევა ადამიანებს შორის, არამედ ცემა, მუქარა, შანტაჟი და დამცირება. ამ დროს ერთი მხარე, შიშის და მუქარის გამოყენებით, კარნახობს მეორეს ცხოვრების წესს, ურთიერთობის მანერას და ქცევის სტილს. ხშირად ძალადობას წინ არ უსწრებს კამათი. მაგრამ მოძალადემ შეიძლება სპეციალურად მოახდინოს მისი პროვოცირება, რათა შემდგომ გაამართლოს თავისი ძალადობრივი მოქმედება და აიძულოს მსხვერპლი, იგრძნოს თავი დამნაშავედ. „მიზეზები“ შეიძლება იყოს: ცოლმა ქმარს პროდუქტებისთვის ფული სთხოვა, სადილი არ იყო მზად ქმრის სამსახურიდან მოსვლისთვის, ქმარს სადილი არ მოეწონა. ხშირად „უწყინარი შეკითხვა“, რომელიც დაისვა „შეუფერებელ დროს“, იწვევს ძალადობას მამაკაცის მხრიდან. ქალები ცდილობენ, შეცვალონ თავიანთი ქცევა მეუღლის მოთხოვნების შესაბამისად, რათა თავიდან აიცილონ ძალადობა. თუმცა ბოლოს და ბოლოს ისინი ხვდებიან, რომ ეს მცდელობები არაფრის მომცემია. ძალადობა არ არის დამოკიდებული მსხვერპლის ქცევაზე.

ოჯახური ძალადობა ხშირად მოიცავს ფიზიკური, სექსუალური და ემოციური შეურაცხყოფის სხვადასხვა კომბინაციებს. ძალადობის „მიზანია“ მსხვერპლზე ძალაუფლების და კონტროლის დამყარება. ფიზიკური შეურაცხყოფა აძლიერებს არა-ფიზიკურს, უჩვენებს რა ქალს: „აი, რა შემიძლია გავაკეთო, თუ შენ შეეწინააღმდეგები ჩემს მოთხოვნებს“. ამდენად, ფიზიკური ძალადობა ყოველთვის არ არის „აუცილებელი“, ვინაიდან არა-ფიზიკურ ძალადობასაც იგივე გავლენა აქვს მსხვერპლზე და მისი „გამოსწორება“ გაცილებით რთულია. ძალადობა დიდი ხნის მანძილზე არ განიხილებოდა, როგორც ჯანდაცვის პრობლემა. ამის ერთ-ერთი მიზეზი გახლდათ ის, რომ არ არსებობდა ძალადობის არსის ზუსტი განსაზღვრა. შეხედულებები იმაზე, თუ რა არის და რა არ არის მისაღები ადამიანის ქცევაში, ასევე თუ რა შეიძლება ჩაითვალოს საზიანოდ, დამოკიდებული იყო მოცემულ საზოგადოებაში არსებულ კულტურულ ნომრებზე და ხდებოდა მათი მუდმივი გადახედვა ფასეულობების და სოციალური ნორმების ცვლილებების პარალელურად.

1996 წელს ჟენევაში ჯანდაცვის მსოფლიო ასამბლეამ მიიღო რეზოლუცია, სადაც ძალადობა გამოცხადდა ჯანდაცვის №1 პრობლემად მთელს მსოფლიოში. ძალადობა ძალიან დიდ გავლენას ახდენს ჯანმრთელობაზე და ხშირ შემთხვევაში პიროვნებას არც აქვს გაცნობიერებული, რომ ოჯახური ძალადობის მსხვერპლია, აქვს ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული პრობლემები და მიმართავს ექიმს. აქედან გამომდინარე, ექიმი არის სწორედ ის პირი, რომელსაც აქვს პირველი კონტაქტი მსხვერპლთან.

ოჯახური ძალადობა გავლენას ახდენს რეპროდუქტიულ და სქესობრივ ჯანმრთელობაზე, იწვევს არასასურველ ორსულობას, სქესობრივი გზით გადამდებ ინფექციებს, მათ შორის აივ ინფექციას/შიდსს, და სხვა. ორსულობის პერიოდში იგი დაკავშირებულია ორსულობის პათოლოგიურ მიმდინარეობასთან, ნაადრევი მშობიარობასთან, დედათა და ბავშვთა სიკვდილიანობასთან.

ძალადობის შედეგად აგრეთვე ვითარდება ისეთი დაავადებები, როგორიცაა ასთმა და სასუნთქი სისტემის სხვა დაავადებები, გულსისხლძარღვთა, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებები, მათ შორის წყლულოვანი დაავადება, დიაბეტი, ნევროლოგიური დარღვევები და ძვალ-კუნთოვანი პათოლოგიები.

პროცენტულად ხშირია ორსულ ქალებზე ძალადობა. . ორსული ქალები ჯანდაცვის სისტემის პირველად რგოლს აკითხავენ ანტენატალური მეთვალყურეობის ფარგლებში. ქალთა კონსულტაცია, სადაც ხორციელდება ანტენატალური მეთვალყურეობა, ხშირად ერთადერთი ადგილია, სადაც ორსული ქალი ეხება ჯანდაცვის სისტემას, აქვე ხდება სამედიცინო სერვისების მიწოდება და ხანგრძლივი მეთვალყურეობა ორსულზე, რაც უნიკალურ საშუალებას აძლევს ექიმს გამოავლინოს და დაეხმაროს ძალადობის მსხვერპლ ორსულ ქალს. აქედან გამომდინარე, ექიმის მიერ შესაბამისი ორგანოების ინფორმირება, შესაძლოა, გახდეს ორსულ ქალზე ძალადობის პირველადი და მეორადი პრევენციის ოპტიმალური გზა.

ძალადობის გავლენა ორსული ქალის ჯანმთელობაზე გამოიხატება შემდეგი სიმპტომებით-: ვაგინალური/საშარდე გზების ინფექციები; ვაგინალური სისხლდენა; მუცლის ტრავმა; ჰემორაგია; ქრონიკული დაავადებების გამწვავება; გართულებები მშობიარობის პერიოდში; ორსულობის შეწყვეტა/აბორტი; დაბადებისას ახალშობილის დაბალი წონა; პლაცენტის აშრევება; საშვილოსნოს ინფექცია; ნაყოფის ტრავმა, მოტეხილობა და ჰემატომები; დეპრესია. გარდა ამისა გარდაცვალება (ჰომიციდი, სუიციდი).

რისკებს შეადგენს: ორსულობის შეწყვეტა/სპონტანური აბორტი; ნაყოფის დაზიანება ან სიკვდილი დედის ტრავმის გამო; მცირე წონის ნაყოფის დაბადება.

აგრეთვე დადგენილია რომ ორსულობის დროს ძალადობის მსხვერპლის შვილი იმეორებს ძალადობის ციკლს.

ქალთა ცენტრი, რომლის ხელმძღვანელი არის პროფესორი იათამზე ვერულაშვილი, 2000 წლიდან მუშაობს ოჯახური ძალადობის შესახებ ცნობიერების ამაღლებაზე თბილისში და რეგიონში მომუშავე ექიმებსა და ექთნებს შორის. ცენტრის დახმარებით, ექიმთა დიპლომის შემდგომ განათლების ინსტიტუტში შეიქმნა სპეციალური პროგრამა: -„ოჯახური ძალადობის გავლენა რეპროდუქციულ ჯანმრთელობაზე”. ამ პროგრამის ფარგლებში მეან-გინეკოლოგები და ოჯახის ექიმები, ეცნობიან ძალადობით გამოწვეულ დაავადებებს. აღნიშნული პროგრამა დაინერგა, როგორც სასერტიფიკატო -სალიცენზიო პროგრამა და მისი დასრულების შემდეგ ექიმები იღებდნენ კრედიტ ქულას.

ამასთან, 2007 წელს, ქალთა ცენტრმა ჯანდაცვის სამინისტროს თანამშრომლებთან და იმ პერიოდში თბილისის უწყვეტი განათლების ექიმთა გადამზადების რექტორთან ზაზა ბოხუასთან ერთად შეიმუშავა ოჯახური ძალადობის სკრინინგის ფორმა RADAR - დაფუძნებული ამერიკის ექიმთა ასოციაციის ( American Medical Association (AMA) გამოცდილებაზედა ადაპტირებული საქართველოს რეალობის გათვალისწინებით. ამასთან, გაერო-ს მოსახლეობის ფონდის (UNFPA) ექსპერტთა ჯგუფის მეშვეობით შეიქმნა სახელმძღვანელო, რომელიც დანერგილია სამედიცინო დაწესებულებებში. აღნიშნული სახელმძღვანელო ითვალისწინებს, რომ ყოველი სამედიცინო შემოწმებისას ჯანდაცვის მუშაკმა ყველა პაციენტს 14 წლის ასაკის ზემოთ უნდა ჩაუტარონ სკრინინგი ძალადობაზე, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ არავითარი ნიშანი და სიმპტომი არ ბადებს ეჭვს.

ვის უნდა ჩაუტარდეს ძალადობის სკრინინგი? – ყველა ორსულს ყოველ ტრიმესტრში ერთხელ:

• 1 -ტრიმესტრში ( გესტაციის -13 კვირამდე);

• 2- ტრიმესტრში ( გესტაციის -13-27 კვირამდე);

• 3- ტრიმესტრში (27-40 კვირამდე);

ამასთან, ქალთა სკრინინგი უნდა მოხდეს მშობიარობის შემდგომ პერიოდში ყოველი ახალი გასინჯვის დროს; ყოველწლიურად; ექიმთან ყველა დაუგეგმავი ვიზიტის დროს, თუ ძალადობის რაიმე ნიშნებია გამოხატული; ოჯახის დაგეგმვის მიზნით ექიმთან ვიზიტის დროს; სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციიების გამო ექიმთან/კლინიკაში ვიზიტის დროს; აბორტის გამო ექიმთან/კლინიკაში ვიზიტის დროს. ვინ უნდა ჩაატაროს სკრინინგი - სკრინინგს ატარებენ ექიმი-თერაპევტები, პირველადი და გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების სამსახურის თანამშრომლები და ოჯახის ექიმები, მეან-გინეკოლოგები, ნარკოლოგები, ფსიქიატრები, რეაბილიტაციის ექიმები, სასწარაფო დახმარების ქირურგები, სტომატოლოგები და სხვა.

სად უნდა ხდებოდეს მსხვერპლის გამოვლენა? მსხვერპლის გამოვლენა შეიძლება მოხდეს პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებაში,სასწრაფო და გადაუდებელი დახმარების სამედიცინო დაწესებულებაში, ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში, ოჯახის დაგეგმვისა და ორსულთა ჯანმრთელობის კლინიკებში, ორთოპედიული ქირურგიის კლინიკებში, სამედიცინო სტაციონარულ კლინიკებში, ნარკოლოგიურ ცენტრებში, სამშობიარო სახლებში და სხვა.

ქალებს, რომლებიც არ არიან ორსულად, სკრინინგი უტარდებათ: რუტინული სამეანო –გინეკოლოგიური ვიზიტის დროს, ოჯახის დაგეგმვის გამო ვიზიტის დროს.

ორსულ ქალებს სკრინინგი უტარდებათ: -პირველი პრენატალური ვიზიტის დროს (ერთხელ ყოველ ტრიმესტრში);მშობიარობის შემდგომი კონსულტაციის დროს და სხვა.

ოჯახში ძალადობის გამოვლენის შემთვევაში, სამედიცნო მომსახურების მიმწოდებელი ვალდებულია, გააკეთოს შემდეგი: ძალადობის ფაქტის დადგენა, სამედიცინო ანკეტის შევსება, უსაფრთხოების შეფასება, უსაფრთხოების გეგმის შემუშავება, შესაბამისი რეფერალის განხორციელება, პოლიციისათვის შეტყობინება.

2017 წლიდან სახელმწიფო ფონდის ცხელ ხაზზე, ოჯახში ძალადობის, ტრეფიკინგის და სექსუალური ძალადობის საკითხებზე კონსულტაციის მიღება ქართულ ენასთან ერთად შესაძლებელია ინგლისურ, რუსულ, აზერბაიჯანულ, თურქულ, სომხურ, არაბულ და სპარსულ ენებზე. ცხელი ხაზი - 116 006, ძალადობის შემთხვევაში აგრეთვე დარეკეთ 112.

არასამთავრობო ორგანიზაცია „კავშირი ქალთა ცენტრი“ ახორციელებს პროექტს „ბავშვთა და ახალგაზრდების მიმართ ძალადობის პრევენცია“ (დონორი ორგანიზაცია European Union, UNDP, COBERM) ძდექ-ის გურიის რეგიონულ კომიტეტთან ერთად პროექტის მიზანია ოჯახური ძალადობის პრევენცია ადრეულ ასაკში.

სტატიის ავტორები: მედ. მეც. დოქტორი პროფესორი იათამზე ვერულაშვილი და ელენე გაბისონია

დაფინანსებული ფართი

პროექტი  „ბავშვთა და მოზარდთა  მიმართ ძალადობის პრევენცია“–  ხორციელდება  „ საქველმოქმედო კავშირი-ქალთა ცენტრის და ძდექ-ის გურიის რეგიონალური კომიტეტის თანამშრომლობით. პროექტის ფარგლებში  სკოლის პედაგოგებისა  და საბავშვო ბაღების აღმზრდელთათვის  კაჭრეთში ,სასტუმრო „ამბასადორში“,  ჩატარდა სამ დღიანი ტრენინგების კურსი,რომელსაც  უძღვებოდნენ:  საერთაშორისო ექსპერტები: ია ვერულაშვილი,პროფესორი, ორგანიზაცია „კავშირი-ქალთაცენტრი“.

„ბავშვთა მიმართ ძალადობა, ოჯახში ძალადობის ნაადრევი იდენტიფიკაციის მეთოდების გამოყენება და ინტერვენციის მექანიზმები“,I დღე;

ჯანა კახიანი, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი.

„ოჯახში ძალადობის მსხვერპლი, სკოლამდელი ასაკის ბავშვების ფსიქო- ემოციური სფეროს დიაგნისტირების და თერაპიული მუშაობის მეთოდები, მათი მშობლების კონსულტირების სტრატეგიები”,  II დღე;

ეთერ ცხაკაია, ორგანიზაცია „ბავშვთა კეთილდღეობის ლიგა“.

„სოციალური მუშაკის როლი და პასუხისმგებლობა,ბავშვზე ძალადობის პრევენციისა და ოჯახის გაძლიერების მექანიზმები“, III დღე.

აღნიშნულ საკითხებზე კომპეტენტური ექსპერტების მიერ გაზიარებული მასალები, ვფიქრობთ , გაზეთის საშუალებით უფრო ფართო წრეებისათვის გავხადოთ ხელმისაწვდომი,   სწორედ ამ მიზნით გთავაზობთ ტრენინგზე განხილული საკითხების მოკლე  მიმოხილვას.

ქ- მა ია ვერულაშვილმა აღნიშნა, რომ ძალადობის პრობლემის გლობალური მასშტაბებიდან გამომდინარე, მას არ გააჩნია ეროვნული, რასობრივი თუ რელიგიური კუთვნილება. ნებისმიერი სახის ძალადობა მიუღებელია და მის წინააღმდეგ ბრძოლა ინდივიდის, ინსტიტუტებისა და სახელმწიფოს ვალდებულებაა.

ძალადობა ყოველთვის იყო საზოგადოების არსებობის ნაწილი,ყოველწლიურად, მილიონზე მეტი ადამიანი იღუპება დედამიწაზე. ხოლო მრავალმა ადამიანმა მიიღოს ხვადასხვა სახის დაზიანებები საკუთარისი ცოცხლისა და ჯანმრთელობის ხელყოფის გამო, ინტერპერსონალური და კოლექტიური ძალადობის შედეგად.

პირველად ბავშვზე ძალადობის პრობლემის განხილვა დაიწყო 1961 წელს,როდესაც ამერიკის პედიატრიის აკადემიის ყოველწლიურ შეხვედრაზე ჰ.კემპემ მოახსენა „ნაცემი ბავშვის სინდრომის ყოვლისმომცველი ანალიზი“. თავის ფუნდამენტურ ნაშრომში ავტორმა დეტალურად წარმოადგინა პრობლემის პედიატრიული, ფსიქიატრიული, რენტგენოლოგიური და იურიდიული ასპექტები და პირველად წარმოადგინა შემაჯამებელი სტატისტიკა ბავშვებზე ძალადობის გავრცელების შესახებ შეერთებულ შტატებში.

1989 წელს მიღებულ იქნა გაეროს კონვენცია „ბავშვის უფლებების შესახებ“;

• 2006 წელს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო კანონი ოჯახში ძალადობის აღკვეთის ,  ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარებისშ ესახებ;
• 2010 წელს- კანონი გენდერული თანასწორობის შესახებ;
• 2010 წელს -საქართველოს მთავრობის დადგენილება „ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების)  პროცედურების დამტკიცების თაობაზე.

2020 წლის 1  სექტემბრიდან კი შევიდა ძალაში „ბავშვთა უფლებათა კოდექსი“ რომლითაც შეიქმნა ბავშვთა უფლებები დაცვის სამართლებრივი გარანტიები

ბავშვზე ძალადობის ყველაზე დრამატული ფორმაა ოჯახური ძალადობა. ბავშვი შეზღუდულ სივრცეშია, არ არსებობს რესურსი და შესაძლებლობები სიტუაციის შესაცვლელად, რაც აუცილებლად და შეუქცევადად ამახინჯებს ბავშვის ფსიქიკას და ართმევს მას შესაძლებლობას, გახდეს სრულფასოვანი პიროვნება.

ძალადობა ბავშვის მიმართ გავლენას ახდენს განვითარების ველა ასპექტზე:

• დადგენილია ის ფაქტი, რომ თუ დედა ძალადობის მსხვერპლია ორსულობის პერიოდში, ბავშვი იბადება ჯანმრთელობის დარღვევებით, მათ შორის ნეიროენდოკრინული დაავადებებით, და მომავალში თავად შეიძლება გახდეს მოძალადე.
• არღვევს ფიზიკურ ჯანმრთელობას,
• ინტელექტუალურ განვითარებას,
• ფსიქოლოგიურ ფუნქციონირებას,
• სოციალურ უნარ-ჩვევებს. აღნიშნული განპირობებულია თავის ტვინის სპეციფიურ უბნებზე ქრონიკული სტრესის ზემოქმედებით და შესაბამისი სტიმულაციის დეფიციტით.
• ბავშვების რეაქცია ძალადობაზე  განსხვავდება ასაკის, სქესისა და სოციალური მდგომარეობის მიხედვით, მაგრამ ყველა ის ბავშვი, რომელიც ძალადობის მოწმე და სამიზნეა, ხასიათდება სერიოზული ქცევითი პრობლემებით.  ამან შესაძლოა, გამოიწვიოს ფსიქიკური დაავადებები  ცხოვრების მანძილზე.
• ბავშვი ხდება ჩაკეტილი, ის განიცდის კოშმარებსა და შიშებს.  ეს ბავშვები პრობლემებს აწყდებიან ცხოვრების შემდეგ ეტაპზეც, რადგან ოჯახში არ აქვთ ნორმალური ქცევის მაგალითი.
• ემოციური ტრავმა ხშირად გავლენას ახდენს ჯანმრთელობაზე: ბავშვს, შესაძლოა, განუვითარდეს „ტიკები“, ენურეზი, ყურადღების და მეტყველების დარღვევები, ჰიპერ -კონტროლი.

ფიზიკური ძალადობის გავლენა ფსიკიკაზე:

• უფროსებთან კონტაქტის შიში;
• უმიზეზო ტირილი;
• აგრესიულობა;
• სისასტიკე ცხოველების მიმართ;
• მეგობრების ნაკლებობა;
• თვითმკვლელობის მცდელობა.

ძალადობის მსხვერპლ ბავშვებში ქცევის  2 ძირითადი მოდელი ყალიბდება

მოძალადის ტიპი (საკუთარ თავ მოძალადესთან აიგივებს და თვითონაც აგრესიულ, შემტევ როლს ირჩევს. ბავშვთა ეს ჯგუფი აგრესიას უფრო სუსტი ბავშვების ან ცხოველებისკენ მიმართავს. მათი აგრესიულობა შეიძლება გამოვლინდეს თამაშის დროს.

მსხვერპლის ტიპი–ბავშვი უმწეო, უსუსურ პოზიციას ირჩევს, ვლინდება დათრგუნვა, უინიციატივობა, პასიურობა, სირცხვილის გრძნობა. ბავშვი შესაძლებელია მანიპულირებდეს საკუთარი უმწეობითა და დაჩაგრულობით

• დადგენილია, რომ ძალადობის მსხვერპლი ბავშვები მიდრეკილნი არიან კრიმინალური ქცევისადმი და მოზარდობის პერიოდში ხშირად ავლენენ ძალადობას. კვლევები აჩვენებენ რომ ოჯახში ძალადობა მოზარდთა ძალადობის და კრიმინალური ქცევის ერთ-ერთი გამომწვევი ფაქტორია.

ფსიქოლოგი ჯანა კახიანი, მიიჩნევს, იმისათვის, რომ დავეხმაროთ ბავშვს, პირველ რიგში აუცილებელია ფსიქოდიაგნოსტიკა,სწორედ ბავშვის ემოციური სფეროს დიაგნოსტიკისა  და განვითარების ანალიზის საფუძველზე მიმდინარეობს ფსიქოთერაპიული დახმარება და კონსულტაციები, ბავშვთან და მშობლებთან. მან ტრენინგის მონაწილე პედაგოგებს და ფსიქოლოგებს  გააცნო, თუ როგორ უნდა იქნას გამოკვლეული ბავშვის ინტელექტი,  განვითარების დონე,ე.წ. „ჭკვიანი ტესტებით“.

• WISC (Wechsler Test).
• რეივენის პროგრესირებადი მატრიცა (ე.წ. „ჭკვიანი ტესტები“).

ბავშვის შესაძლებლობების განსაზღვრა,ოჯახური ურთიერთობების დიაგნოსტირება(გრაფიკული ტესტები),ნახატი, იძლევა რეალურ სურათს,როგორია  ბავშვის ფსიქოლოგიური მდგომარეობა, გაუცნობიერებელი ან ფარული პრობლემები,  მისი დამოკიდებულება ოჯახის თითოეული წევრის მიმართ და  მთელი ოჯახის აღქმა.

ტესტი „დაუსრულებელი  წინადადებები“ /, Sachs-Levy ტესტი / იკვლევს ბავშვის დამოკიდებულებას: მშობლების, ძმების, დების, ბავშვების არაფორმალური და ფორმალური ჯგუფების, მასწავლებლების, სკოლის, საკუთარი შესაძლებლობების მიმართ,

ბავშვთა აპერცეპციის ტესტის  (CAT) / ლ. ბელაკი / საშუალებით შეიძლება შეიძლება გამოვიცნოთ:

• წამყვანი საჭიროებები და მოტივები;
• ბავშვის აღქმისა და დამოკიდებულების თავისებურებები მშობლების მიმართ;
• ბავშვის და-ძმასთან ურთიერთობის თავისებურებები;
• ინტრაპერსონალური კონფლიქტების შინაარსი;
• დამცავი მექანიზმების თავისებურებები, როგორც შიდა კონფლიქტების მოგვარების გზები;
• იმედგაცრუების სიტუაციებთან დაკავშირებული აგრესიული ფანტაზიები, შიშები, ფობიები, შფოთვა;

„შფოთვის ტესტი “აირჩიე საჭირო სახე“/რ. ტამლი, მ. დორკი, ვ. ამენ/,გამოიყენება ბავშვის შფოთვის შესასწავლად სხვა ადამიანებთან კომუნიკაციის არაერთ ტიპურ ცხოვრებისეულ სიტუაციასთან დაკავშირებით.

შფოთის ხარისხის დადგენა ავლენს ბავშვის შინაგან დამოკიდებულებას გარკვეული სიტუაციის მიმართ, იძლევა არაპირდაპირ ინფორმაციას ბავშვის, საბავშვო ბაღის ბავშვებში თანატოლებთან და მოზარდებთან ურთიერთობის ხასიათის შესახებ.

ლუშერის ფერთა ტესტი გამოიყენება ემოციური მდგომარეობისა და ნეირო-ფსიქტიკური სტაბილურობის დონის შესაფასებლად; ინტრაპერსონალური კონფლიქტების იდენტიფიცირება და დეპრესიული მდგომარეობებისა და აფექტური რეაქციებისკენ მიდრეკილება.

ტესტი „კიბე“- პასუხს სცემს ბავშვის თვითშეფასებას: როგორ აფასებს ის მის პირად თვისებებს, მის ჯანმრთელობას, გარეგნობას, მის მნიშვნელობას გუნდში (საბავშვო ბაღების ჯგუფი, სკოლა, კლასი).

როგორც ქალბატონი ჯანა ამბობს დიაგნოსტიკის შედეგად იქმნება სათანადო წარმოდგენა ბავშვის მდგომარეობაზე , და იწყება ბავშვის ტრამვის მკურნალობა.

„ბავშვობის ფსიქოლოგიური ტრავმის შედეგები ხშირად მოზრდილ ასაკში გრძელდება და შეიძლება გადაეცეს შემდეგ თაობასაც.  ბავშვობაში გადატანილი ბულინგი, ძალადობა, დანაკარგი, მწუხარება ან უგულებელყოფა ზრდის დამოკიდებულების, დეპრესიული აშლილობის და სხვა ფსიქიკური პრობლემების რისკს.

ბავშვთან მუშაობის ერთ ერთი მთავარი და ყველაზე გამოცდილი მეთოდი დღეისათვის არის არტთერაპია , „შემოქმედებით პროცესში ჩართული ბავშვი ვერ ამჩნევს, თუ როგორ ამჟღავნებს  იგი მის ნამდვილ გრძნობებსა და სურვილებს გარესამყაროში.“

საბავშვო ბაღის ასაკის ბავშვებთან ძირითადად გამოიყენება ხატვა ძერწვა, ცეკვითი და მუსიკალური თერაპია, ზღაპრის თერაპია, ქვიშით თერაპია. განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება თამაშს , როგორც თერაპიის მეთოდს, არა მარტო ტრავმირებული ბავშვის შემთხვევაში, არამედ , ზოგადად,  „თამაშში ბავშვი თავისუფლად გამოხატავს თავის გრძნობებს – სიხარულს, მწუხარებას და სიბრაზესაც, ანუ თამაშში ხდება ნეგატიური ემოციებისგან, გრძნობებისგან განთავისუფლება.

თამაში ხელს უწყობს ბავშვის ემოციურ და კოგნიტურ განვითარებას, მოტივაციური  სფეროს განვითარებას, კომუნიკაციის უნარებების გაუმჯობესებას“

ქ- ნი ჯანა აღნიშნავს, რომ  ბავშვის ტრავმის მიზეზი ხშირად ხდებიან მშობლები, რომელთაც  არა  აქვთ პოზიტიური აღზრდის გამოცდილება, ამიტომ ისინი შვილებს გადასცემენ გამოცდილებას, რაც ბავშვობაში მიიღეს. „მნიშვნელოვანია როგორც ბავშვების, ისემოზრდილების განათლება და მომზადება – საზოგადოებამ უნდა გაიგოს, რომ ძალადობა არ არის ნორმა“.

ბავშვების სოციალური და ცხოვრებისეული  უნარების სწავლებისთვის აუცილებელია უსაფრთხო  გარემოს შექმნა,ასევე აუცილებელია კარგად განსაზღვრული უწყებრივი პასუხისმგებლობა  ძალადობაზე რეაგირებისთვის.

ასეთ პასუხისმგებელ უწყებას წარმოადგენს სოციალური მომსახურების სააგენტო.  ქ-მა ეთერ ცხაკაიამამ უწყებაში მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილებიდან გამომდინარე აღნიშნა, რომძალიან კარგი შედეგები აჩვენა სოციალური მუშაკების პროგრამამ, რომლებიც აცნობენ მშობლებს შვილებზე ზრუნვის მეთოდებს და ასწავლიან თუ როგორ იმოქმედონ,  რათა  ბავშვი ოჯახში ძალადობას არ განიცდიდეს. თუმცა სამწუხაროდ, ფსიქოლოგები და სოციალური მუშაკები არცთუ იშვიათად აღმოაჩენენ, რომ ბავშვის ფიზიკური განვითარება არ შეესაბამება მის ასაკს – ბავშვი ვერ მეტყველებს ასაკის შესაბამისად, ფიზიკური განვითარება ჩამორჩება და ზედმეტად გამხდარია, ეს ფაქტორი შესაძლოა მიუთითებდეს მშობლის მხრიდან უგულებელყოფაზე, ან მიუთითებდეს საკვების ნაკლებობაზე ,ბავშვი არ არის მოვლილი;ბავშვი ასაკისთვის შეუფერებელ შრომაშია ჩაბმული , ბავშვზე  რაიმე ფორმით ხორციელდება ძალადობა.

სავარაუდო ეჭვის დროს სოციალური მუშაკი ახდენს შესაბამის რეაგირებას და შემთხვევას განიხილავს ბავშვის დაცვისა და მხარდაჭერის სამსახურის სხვა წევრებთან ერთად. თუ ბავშვზე ძალადობასთან დაკავშირებით  არის სავარაუდო ეჭვი, მაშინ ხდება შეფასების გაგრძელება და  ბავშვის/ოჯახის შესახებ ინფორმაციის შეგროვება;

• ბავშვის შესაძლო ზიანის რისკის შეფასების შემდეგ მიიღება გადაწყვეტილება, ეცნობება ბავშვზე ზრუნვის სააგენტოს,ასევე განიხილება სხვა სტრუქტურებთან გადამისამართებაც;
• ასევე მნიშვნელოვანია რომ არსებობს ოჯახის თანადგომის ქსელი რომელიც უწევს ოჯახს ფსიქო-ემოციურ, მატერიალურ, ფინანსურ მხარდაჭერას, საოჯახო/სამეურნეო საქმიანობაში მხარდაჭერას და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, აწარმოებს  ბავშვზე ზრუნვა/მეთვალყურეობას;

ბავშვისა და ოჯახის თანადგომის ქსელი წარმოადგენს ბავშვის უგულებელყოფის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან დამცავ ფაქტორს.

ბავშვზე ზრუნვა, ჯანსაღი მომავალი თაობის აღზრდა, ყველა პედაგოგის და აღმზრდელის  უპირობო მოვალეობაა, პრობლემაზე თვალის დახუჭვა  კი დანაშაულია. საზოგადოების  გულგრილობას ადამიანთა სიცოცხლე ეწირება, 14 წლის გოგონას თვითმკვლელობაზე პასუხისმგებლობას მხოლოდ საზოგადოების ნაწილი ითავისებს, ალბათ ესეც მალე დაგვავიწყდება…აუცილებელია  გვახსოვდეს, რომ ყველა დაკარგული, გზააბნეული,  დაჩაგრული  ადამიანის ყოფა ბავშვობაში მიღებული ფიზიკური და ემოციური ტრავმის გაგრძელებაა.

მასალა მოამზადა  მაია ბერიძემ, ძდექ-ის გურიის რეგიონალური კომიტეტი

წყარო:alion.ge

მუნიციპალიტეტების ვალდებულებაა შეიქმნას  ბავშვისა და ოჯახის მხარდაჭერის სამსახურები

მშობლებს ვასწავლოთ  რა არის პოზიტიური აღზრდა

„კავშირი ქალთა ცენტრი” ძდექ-ის გურიის რეგიონული კომიტეტის ჩართულობით, ახორციელებს პროექტს, რომლის მიზანია ოჯახში ძალადობის და აგრეთვე ბავშვზე ძალადობის და უგულებელყოფის შემთხვევების ადრეული იდენტიფიკაცია და მათზე რეაგირების მიზნით საბავშვო ბაღის დონეზე პრევენციის მექანიზმების შემუშავება, აგრეთვე მოზარდებში სტრესის და აგრესიის მენეჯმენტის საგამანათლებლო საუბრების ჩატარება. პროფესორმა ია ვერულაშვილმა ისაუბრა დაფარული ფორმების გამოვლენის მნიშვნელობაზე არტ-თერაპიის მეთოდით საბავშვო ბაღის დონეზე, რაც საფუძველი იქნება ადრეულ ეტაპზე ძალადობის გამოვლენის და ოჯახში პრევენციის. ი. ვერულაშვილმა აღნიშნა, რომ ოჯახური ძალადობის დროს მსხვერპლი არის არამარტო ქალი, აგრეთვე ბავშვი. მსხვერპლი ბავშვები კი იყოფიან ორ კატეგორიად: უშუალო პირდაპირი მონაწილე ან არაპირდაპირი – დედაზე განხორციელებული ძალადობის მოწმედ ყოფნით . ბავშვი ხდება ჩაკეტილი, აწუხებს კოშმარები და შიშები, ენურეზი, წიკები, მეტყველების, ყურადღების დარღვევები.

ძალადობა გავლენას ახდენს ბავშვის განვითარების ყველა ასპექტზე: არღვევს ფიზიკურ ჯანმრთელობას, ინეტელექტუალურ განვითარებას, ფსიქოლოგიურ ფუნქციონირებას, სოციალურ უნარ-ჩვევებს.

ძალადობის მსხვერპლ ორსულს უჩნდება ბავშვი ჯანმრთელობის დარღვევით, მომავალში ეს ბავშვი შეიძლება გახდეს მოძალადე. არის ძალადობის მსხვერპლი ბავშვების ორი ტიპი – მოძალადის ტიპი, თავს აიგივებს მოძალადესთან, რაც შეიძლება თამაშის დროსაც გამოავლინოს. მსხვერპლის ტიპი – უმწეო, უსუსურ პოზიციას ირჩევს, ვლინდება დათრგუნვა, პასიურობა, შეიძლება მანიპულირებდეს საკუთარი უმწეობით.

გამოცდილებამ დაგვანახა, რომ ბავშვებში ძალადობის შედეგების იდენტიფიკაცია უნდა დაიწყოს ადრეულ ასაკში, საბავშვო ბაღის, სკოლის დონეზე კონფლიქტის აგრესიის მენეჯმენტით შესაძლებელია ნაადრევ ეტაპზე ეს ფაქტორი აღმოიფხვრას მომავალში და მივიღოთ ახალგაზრდა, ჯანმრთელი თაობა__ სასურველი იქნება თუ მუშაობა გაგრძელდება და მუნიციპალიტეტში შეიქმნება მულტისექტორული სწრაფი რეაგირების ჯგუფი, რომელიც დაკომპლექტება ფსიქოლოგით, სოციალური მუშაკით, ექიმით, პოლიციისა და მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლებით.

ეთერ ცხაკაია, ორგანიზაცია ,,ბავშვთა კეთილდღეობის ლიგა“: _ საქართველოს კანონის – ბავშვის უფლებათა კოდექსის 96-ე მუხლმა განსაზღვრა მუნიციპალიტეტების ვალდებულება შეიქმნას  მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე ბავშვის დაცვისა და მხარდაჭერის განმახორციელებელი სოციალური მუშაკების ქსელი. მუნიციპალიტეტის შესაბამის სამსახურში დასაქმებული უნდა იყვნენ სულ მცირე ბავშვისა და ოჯახის სოციალური მუშაკი, ბავშვის ფსიქოლოგი, ბავშვის ჯანმრთელობის მართვის სპეციალისტი და ბავშვის სამართლებრივი დახმარების სპეციალისტი.  ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების როლი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი ინსტიტუციური თვალსაზრისით, ყველაზე უფრო ახლოს იმყოფებიან მოქალაქეების ცხოვრებასა და პრობლემებთან.

სოციალური მუშაკის კომპეტენციაა მოწყვლადი ბავშვისა და ოჯახის იდენტიფიცირება და მათი საჭიროებების შეფასება, ბავშვთან და ოჯახთან დაკავშირებული განსაზღვრული  შემთხვევების მართვა, ბავშვისა და ოჯახის დაცვის და მხარდაჭერის ღონისძიებებათა განხორციელების კოორდინირება. სოციალური მუშაკების ვალდებულებაა გამოავლინონ საჭიროებები და ადვოკატირება გასწიონ მუნიციპალიტეტების გადაწყვეტილების მიმღები პირების წინაშე, რათა დაინერგოს ოჯახის მხარდამჭერი, პრევენციული პროგრამები, რომლებიც შეინარჩუნებს ბავშვს ოჯახში. პრევენციული კომპონენტის პრიორიტეტულობა, ყველა მიმართულებით, წითელ ხაზად მიჰყვება ,,ბავშვის უფლებათა კოდექსს“ ბავშვის უფლებათა კონვენციას და სოციალური მუშაობის შესახებ კანონს.

პრევენციული კომპონენტის განვითარებისთვის საჭიროა, რომ მუნიციპალიტეტებმა შეიმუშაონ  საჭიროებებზე  დაფუძნებული და შედეგებზე ორიენტირებული პროგრამები. სამწუხაროდ, ასეთი პროგრამები არ არის მაინცდამაინც.

გაეროს ბავშვთა ფონდის კვლევა ადასტურებს, რომ აღზრდის არასწორი, ძალადობრივი  მეთოდები ითვლება ნორმად არა მარტო მშობლებში, არამედ სპეციალისტებშიც, რომლებიც ბავშვებთან მუშაობენ და ეს დამღუპველია, პრევენციულ დონეზე ვერ ხდება პრობლემის აღმოჩენა და უკვე შედეგებთან გვიწევს მუშაობა.

ვფიქრობ, პირველ რიგში უნდა დაინერგოს და გაძლიერდეს ისეთი საგანმანათლებლო პროგრამები, როგორიც არის პოზიტიური მშობლობა, პოზიტიური აღზრდა, პედაგოგებთან, მშობლებთან უნდა იმუშაონ სოციალურმა მუშაკებმა. მათ უნდა შეეძლოთ ძალადობის რისკების წინაშე მდგომი ბავშვების იდენტიფიცირება და დახმარება.

სწორედ ამ მიზანს ემსახურება ეს პროექტი, რომელსაც ესწრებიან ექიმები, სოციალური მუშაკები, პოლიციელები, საბავშვო ბაღის პედაგოგები. ტრენინგის მონაწილეები შეირჩნენ  სხვადასხვა უწყებებიდან, ვინაიდან, მნიშვნელოვანია უწყებათა თანამშრომლობა ოჯახის ეფექტური მხარდაჭერის უზრუნველყოფის მიზნით, ასევე მნიშვნელოვანია ადგილობრივი და ცენტრალური სტრუქტურების თანამშრომლობა.

ჯანა კახიანი, ფსიქოლოგი,  ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი: _ პირველ რიგში უნდა დაინერგოს და გაძლიერდეს საგანმანათლებლო პროგრამები როგორიც არის პოზიტიური მშობლობა, პოზიტიური აღზრდა, პედაგოგებთან, მშობლებთან უნდა იმუშაონ  სოციალურმა მუშაკებმა, ფსიქოლოგებმა. ასევე, მათ უნდა შეეძლონ ძალადობის რისკების წინაშე მდგომი ბავშვების გამოვლენა,  დახმარება და საჭიროების შემთხვევებში მხარდაჭერა გაუწიონ ოჯახებს.

ეს პროექტი ემსახურება სხვადასხვა სფეროში მომუშავე სპეციალისტებისთვის ძალადობის მსხვერპლი ბავშვების გამოვლენის, მათთან მუშაობის ფორმების გაცნობას, ასევე მშობლების განათლების და დახმარების გზების ჩვენებას. ამ ტრენინგს ესწრებიან ექიმები, სოციალური მუშაკები, საბავშვო ბაღის აღმზრდელები, ფსიქოლოგები. პედაგოგები, პოლიციელები.  მსმენელებს გავაცანით ის მეთოდები და მიდგომები, რომლებსაც ვიყენებთ იმ ბავშვებთან და მოზარდებთან მუშაობისას  რომლებიც იყვნენ ძალადობის სხვადასხვა ფორმის მსხვერპლები.

ტრენინგის მსვლელობისას სპეციალისტები ასევე გაეცნობიან შემდეგ საკითხებს:

1. სკოლამდელი ასაკის ბავშვების ფსიქოდიაგნოსტიკური მეთოდების გაცნობას.(გონებრივი განვითარების დონის საკვლევი, ფსიქოემოციური  და პიროვნების თავისებურებების კვლევის მეთოდები)
2. გაცნობა იმ ფსიქოლოგიური, ფსიქოთერაპიული მეთოდების რომლებიც გამოიყენება სკოლამდელი ასაკის ბავშვებთან  მუშაობისას. (არტთერაპია, თამაშით თერაპია, ზღაპრითთერაპია, ქვიშით თერაპია და ა.შ.)
3. გაეცნობიან მოზარდებთან მუშაობის სხვადასხვა ფორმებს.
4. ოჯახთან მუშაობის სხვადასხვა ტექნიკებს. (საუბარი, ინდივიდუალური და ჯგუფური)

პირველ რიგში, მშობლობს უნდა ვასწავლოთ თუ  რა არის პოზიტიური აღზრდა,   ძალიან მნიშვნელოვანია ბავშვების და მოზარდების ინფორმირებულობა უფლებების და მოვალეობების შესახებ. ხშირად მათ არ უნდათ ვალდებულების გაცნობიერება და უფლებებით მანიპულირებენ. ბავშვებში საჭიროა საინფორმაციო კამპანია ჩატარდეს და ეს კომპონენტი მოვიდეს თანხვედრაში მშობლების განათლებასთან.  ძალადობა არის სოციალური ფენომენი და მას მოსახლეობის სხვადასხვა ფენებში ვხვდებით, ამიტომ ყველა მშობლის  განათლებაა  მნიშვნელოვანი.

მნიშვნელოვანია, რომ ამ ტრენინგზე მიღებულ ცოდნას სხვადასხვა დარგის სპეციალისტები გაუზიარებენ და გაავრცელებენ  თავის კოლეგებში, რაც გულისხმობს ე.წ. „კასკადურ“ სწავლებას. და ეს კი ხელს შეუწყობს პრობლემის მოგვარებისკენ გადადგმულ კიდევ ერთ სერიოზულ ნაბიჯს.

ლია კილაძე

წყარო:alion.ge

არასრულწლოვანთა მიმართ ძალადობრივი ქმედებების მზარდმა სტატისტიკურმა მაჩვენებლებმა ბოლო პერიოდში საგანგაშო ზღვარს მიაღწია.შესაბამისად, აუცილებელია, ყურადღება მიექცეს ძალადობის ფაქტების პრევენციასა და დიაგნოსტიკას.

 ოჯახი – ეს არის ადამიანთა ერთობლიობა, რომელიც დაფუძნებულია მათ ერთობლივ საერთო საოჯახო მოღვაწეობაზე, ხოლო ეს ადამიანები ერთმანეთთან დაკავშირებული არიან ცოლ-ქმრული, მშობლურ-ნათესაობრივი კავშირებით და ახორციელებენ მოსახლეობის აღწარმოებასა და საოჯახო თაობათა მემკვიდრეობითობას, ასევე, ბავშვთა სოციალიზაციასა და ოჯახის წევრთა არსებობის ხელშეწყობას.

 ოჯახის სპეციფიკური ფუნქციები, რომლებსაც მიეკუთვნება შვილთაშობა (რეპროდუქციული ფუნქცია), ბავშვების შენახვა (ეგზისტენციალური ფუნქცია) და ბავშვების აღზრდა (სოციალიზაციის ფუნქცია), საზოგადოების ცვლილების ყველა ეტაპზე რჩება, თუმცა ოჯახსა და საზოგადოებას შორის კავშირის ხასიათი შეიძლება იცვლებოდეს ისტორიულად.

 ოჯახის არასპეციფიკური ფუნქციები დაკავშირებულია საკუთრების დაგროვებასა და გადაცემასთან, სტატუსთან, წარმოებისა და მოხმარების ორგანიზებას, დასვენებასა და მოცალეობასთან, ოჯახის წევრთა ჯანმრთელობასა და კეთილდღეობაზე ზრუნვასთან და ა.შ. ყველა ეს ფუნქცია ასახავს ოჯახსა და საზოგადოებას შორის კავშირის ისტორიულ ხასიათს. ამიტომ საოჯახო ცვლილებები ყველაზე უფრო თვალნათლივ ჩანს.

 არასპეციფიკურ ფუნქციათა შედარება სხვადასხვა ისტორიულ ეტაპზე ცხადყოფს, რომ ახალ პირობებში ხდება ფუნქციათა მოდიფიცირება, შეკვეცა ან გაფართოება, სრულად ან ნაწილობრივ განხორციელება ან სრულიად გაქრობაც კი.

 ძალაუფლების კრიტერიუმის მიხედვით განასხვავებენ პატრიარქალურ ოჯახს, სადაც მამა ითვლება ოჯახის „მეთაურად“ და მატრიარქალურ ოჯახს, რომელშიც უმაღლესი ავტორიტეტით და გავლენით სარგებლობს დედა. იქ, სადაც მკვეთრად გამოხატული ოჯახის მეთაური არ გვხვდება და სადაც ძალაუფლების გაყოფა მამასა და დედას შორის ხდება სიტუაციურად, საუბარია ეგალიტარულ ოჯახებზე.

 საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, ოჯახში ძალადობა ოჯახის ერთი წევრის მიერ მეორის კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლების დარღვევას გულისხმობს ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური თუ სექსუალური ძალადობით. ძალადობის მსხვერპლი ყველაზე ხშირად არიან ქალები და ბავშვები.აღსანიშნავია, რომ ქალების მიმართ ხშირად ხორციელდება როგორც ფსიქოლოგიური, ასევე ფიზიკური ძალადობა.

 ფიზიკური ძალადობა გულისხმობს მშობლელსა ან ნდობით აღჭურვილ, ძალაუფლების ან პასუხისმგებლობის მქონე პირსა და ბავშვს შორის ურთიერთქმედებას ან მის დეფიციტს, რომელსაც მოსდევს რეალური ან პოტენციური ფიზიკური ზიანი.

 სექსუალური ძალადობა გულისხმობს ბავშვის ჩართვას სექსუალურ აქტივობაში.

 ემოციური ძალადობა ეს არის ბავშვის დამცირება, დასჯა, დაშინება.

 კომერციული ან სხვა ექსპლუატაცია გულისხმობსსხვა ადამიანების მიერ ბავშვის ჩართვას შრომითან სხვა აქტივობაში მოგების მიღების მიზნით. ეს მოიცავს ბავშვთა შრომას და პროსტიტუციას.

 უგულებელყოფა გულისხმობს ოჯახის შესაძლებელობის ფარგლებში არასაკმარის მზურველობას ან მზრუნველის უყურადღებობას.

 დადგენილია ის ფაქტი, რომ თუ დედა ძალადობის მსხვერპლია ორსულობის პერიოდში, ბავშვი იბადება ჯანმრთელობის დარღვევებით, მათ შორის ნეიროენდოკრინული დაავადებებით, და მომავალში თავად შეიძლება გახდეს მოძალადე.

 ოჯახური ძალადობის შემთხვევათა დაახლოებით70%-ში ძალადობის მსხვერპლნი ასევე არიან ბავშვები. ისინი შეიძლება იყვნენ მსხვერპლნი როგორც პირდაპირი ძალადობის, რაც ხდება მათზე უშუალო, პირდაპირი მოქმედებით, ასევე არაპირდაპირი ძალადობის - დედაზე განხორციელებული ძალადობის მოწმედ ყოფნით. (შემთხვევათა 90%-ში ბავშვებმა იციან დედების მიმართ ძალადობის შესახებ).

 ნებისმიერი ფორმის ძალადობა ბავშვის მიმართ გავლენას ახდენს განვითარების ყველა ასპექტზე: არღვევს ფიზიკურ ჯანმრთელობას, ინტელექტუალურ განვითარებას, ფსიქოლოგიურ ფუნქციონირებას, სოციალურ უნარ-ჩვევებს. აღნიშნული განპირობებულია თავის ტვინის სპეციფიურ უბნებზე ქრონიკული სტრესის ზემოქმედებით და შესაბამისი სტიმულაციის დეფიციტით.

 განასხვევებენ ძალადობის შემდეგ ფორმებს: ფიზიკური ძალადობა, სექსუალური ძალადობა,ექსპლუატაცია, ემოციური ძალადობა, უგულებელყოფა.

 ბავშვი შეიძლება განიცდიდეს ძალადობის ამ ფორმათაგან ერთ-ერთს ან რამდენიმე მათგანის კომბინაციას. ბავშვთა მიმართ ძალადობის სხვადასხვა ფორმები უარყოფით ზეგავლენას ახდენს მათ ფიზიკურ, ფსიქიკურ და სექსუალურ ჯანმრთელობაზე. კვლევები აჩვენებს, რომ შედეგად შეიძლება გამოვლინდეს ღამის კოშმარები, ენურეზი, დეპრესია, ცუდი აკადემიური მოსწრება და სხვა. ამასთან, დაბალი თვითშეფასების შემთხვევები ორჯერ მეტია იმ ბავშვებში, რომელთა დედები ძალადობის მსხვერპლნი არიან. ამ ბავშვებმა, შესაძლოა, მოზრდილთა ასაკში თვითონ ჩაიდინონ ძალადობა. ბავშვების რეაქცია ძალადობაზე განსხვავდება ასაკის, სქესისა და სოციალური მდგომარეობის მიხედვით, მაგრამ ყველა ის ბავშვი, რომელიც ძალადობის მოწმე და სამიზნეა ხასიათდება სერიოზული ქცევითი პრობლემებით.მათი ტვინი ისევე ზიანდება, როგორც ჯარისკაცების, რომლებმაც მონაწილეობა მიიღეს ბრძოლაში. ამან, შესაძლოა, გამოიწვიოს ფსიქიკური დაავადებები ცხოვრების მანძილზე.მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ამ ფენომენის კვლევით შესაძლებელია, თავიდან ავიცილოთ საფრთხე მომავალში.

 ოჯახში მუდმივი დაპირისპირება იწვევს იმას, რომ ბავშვი მუდმივად გრძნობს უმწეობას. ბავშვი ფიქრობს, რომ არის მშობლების კონფლიქტის მიზეზი, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვის ჯერ კიდევ ჩამოუყალიბებელი გონების დაზიანება. ბავშვი ხდება ჩაკეტილი, ის განიცდის კოშმარებსა და შიშებს. ეს ბავშვები პრობლემებს აწყდებიან ცხოვრების შემდეგ ეტაპზეც, რადგან ოჯახში არ აქვთ ნორმალური ქცევის მაგალითი. ემოციური ტრავმა ხშირად გავლენას ახდენს ჯანმრთელობაზე: ბავშვს, შესაძლოა, განუვითარდეს „ტიკები“, ენურეზი, ყურადღების დამეტყველების დარღვევები, ჰიპერ -კონტროლი.

 მრავალრიცხოვანი კვლევებით დადგენილია, რომ ბავშვზე ძალადობის შემთხვევაში, მაღალი აქცევითი დარღვევების განვითარების სიხშირე, როგორც ბავშვობის, ისე მოზარდობის ასაკში. მკვლევარები ხშირად აფიქსირებენ, რომ ძლადობის მსხვერპლ ბავშვებში ქცევის 2 ძირითადი მოდელი ყალიბდება:

 -​მოძალადის ტიპი (ექსტერნალიზებული ქცევა) - ბავშვთა ნაწილი საკუთარ თავს მოძალადესთან აიგივებს და თვითონაც აგრესიულ, შემტევ როლს ირჩევს. იგი ძალადობას უფროსის მაგალითის და მიბაძვის საფუძველზე სწავლობს. ბავშვთა ეს ჯგუფი აგრესიას უფრო სუსტი ბავშვების ან ცხოველებისკენ მიმართავს. მათი აგრესიულობა შეიძლება გამოვლინდეს თამაშის დროს.

 -​მსხვერპლის ტიპი (ინტერნალიზებული ქცევა) - ბავშვი უმწეო, უსუსურ პოზიციას ირჩევს, რაც მასში დანაშაულისა და ბრალეულობის განცდებს ბადებს. ვლინდება დათრგუნვა, უინიციატივობა, პასიურობა, სირცხვილის გრძნობა. ბავშვი შესაძლებელია მანიპულირებდეს საკუთარი უმწეობითა და დაჩაგრულობით.

 დადგენილია, რომ ძალადობის მსხვერპლი ბავშვები მიდრეკილნი არიან კრიმინალური ქცევისადმი და მოზარდობის პერიოდში ხშირად ავლენენ ძალადობას. კვლევები აჩვენებენ რომ ოჯახში ძალადობა მოზარდთა ძალადობის და კრიმინალური ქცევის ერთ-ერთი გამომწვევი ფაქტორია.

 ჩვენ ხშირად გვგონია, რომ ბავშვებმა არაფერი იციან ძალადობაზე. სინამდვილეში, ბავშვები გაცილებით მეტს ხედავენ და ესმით. უფროსები მეტად სერიოზულად უნდა მოეკიდონ ბავშვების შიშებსა და წუხილს. პატარები დარწმუნებულებ იუნდა იყვნენ, რომ უფროსები ყველაფერს იღონებენ მათი უსაფრთხოებისთვის. ხშირად ბავშვები უფრო მეტს გადმოსცემენ საქციელით, ვიდრე სიტყვებით.

 მოცემული ინფორმაცია დაგეხმარებათ გაეცნოთ ოჯახურ ძალადობას და მის გავლენას ბავშვებზე; ნიშნებს , რომლებიც დამახასიათებელია ბავშვებში, როდესაც მათ უჭირთ.

 აუცილებელია ბავშვთა მიმართ ძალადობისა და უგულებელყოფის შემთხვევების ადრეული იდენტიფიკაცია, ადრეული პროფილაქტიკური მექანიზმების დანერგვა საბავშვო ბაღის დონეზე, რაც ხელს შეუწყობს ბავშვებში ძალადობის ფარული ფორმების გამოვლენას, ამ მეთოდებით შესაძლებელი იქნება ნაადრევ ეტაპზე ძალადობის პრევენცია და სკოლის დონეზე კონფლიქტის,აგრესიის და სტრესის მენეჯმენტი.

 არასამთავრობო ორგანიზაცია „კავშირი ქალთა ცენტრი“ ახორციელებს პროექტს „ბავშვთა და ახალგაზრდების მიმართ ძალადობის პრევენცია“ (დონორი ორგანიზაცია ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის ერთობლივი ინიციატივაCOBERM) ძალადობისაგან დაცვის ეროვნული ქსელის გურიის რეგიონულ კომიტეტთან ერთად.პროექტის მიზანია ოჯახური ძალადობის პრევენცია ადრეულ ასაკში.

 სტატიის ავტორები: მედ.მეც დოქტორი პროფესორი იათამზე ვერულაშვილი , ელენე გაბისონია , მაია ბერიძე

წყარო:alion.ge